فشار خون یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت قلب و عروق است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن درگیر هستند. در این مقاله به‌صورت جامع و به زبان ساده به تعریف فشار خون، علائم، علل، عوارض، راه‌های پیشگیری و درمان می‌پردازیم.
فهرست مطالب
فشار خون چیست؟
فشار خون (Blood Pressure) به نیرویی گفته می‌شود که خون، هنگام پمپاژ توسط قلب، به دیوارهٔ رگ‌ها وارد می‌کند. این فشار با دو عدد اندازه‌گیری می‌شود:
- عدد اول (سیستولیک): فشار خون هنگام انقباض قلب (عدد بزرگتر)
- عدد دوم (دیاستولیک): فشار خون هنگام استراحت قلب (عدد کوچکتر)
مثال: فشار خون نرمال معمولاً ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه است.
انواع فشار خون
طبقه‌بندی فشار خون بزرگسالان بر اساس راهنمای انجمن قلب اروپا (ESC 2023)
فشار خون سیستولیک (عدد بالا) | و/یا | فشار خون دیاستولیک (عدد پایین) | دسته‌بندی |
کمتر از ۱۲۰ mmHg | و | کمتر از ۸۰ mmHg | مطلوب |
۱۲۰ – ۱۲۹ mmHg | و/یا | ۸۰ – ۸۴ mmHg | طبیعی |
۱۳۰ – ۱۳۹ mmHg | و/یا | ۸۵ – ۸۹ mmHg | طبیعی-بالا |
۱۴۰ – ۱۵۹ mmHg | و/یا | ۹۰ – ۹۹ mmHg | فشار خون بالا درجه ۱ |
۱۶۰ – ۱۷۹ mmHg | و/یا | ۱۰۰ – ۱۰۹ mmHg | فشار خون بالا درجه ۲ |
۱۸۰ mmHg یا بیشتر | و/یا | ۱۱۰ mmHg یا بیشتر | فشار خون بالا درجه ۳ |
۱۴۰ mmHg یا بیشتر | و | کمتر از ۹۰ mmHg | فشار خون سیستولیک ایزوله |
علائم فشار خون بالا (قاتل خاموش)
بسیاری از افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علامتی ندارند، اما برخی ممکن است این نشانه‌ها را تجربه کنند:
- سردرد (به‌ویژه در ناحیهٔ پشت سر)
- سرگیجه و تاری دید
- تنگی نفس
- خونریزی بینی
- خستگی غیرعاد.
- تپش قلب
هشدار: اگر فشار خون بسیار بالا باشد (مثلاً ۱۲۰/۱۸۰)، ممکن است علائم شدید مانند سکتهٔ مغزی یا حملهٔ قلبی ظاهر شود.
ارايه خدمات هولتر فشار خون در منزل
هولتر فشار خون یاABPM مخفف عبارت «Ambulatory Blood Pressure Monitoring» به معنی پایش سرپایی فشار خون در ۲۴ الی ۴۸ ساعت است. این روش پیشرفته تشخیصی در کلینیک پالس انجام می‌شود.
- نحوه کار:
- دستگاه کوچکی به بازوی بیمار متصل می‌شود
- هر ۱۵-۳۰ دقیقه در روز و هر ۳۰-۶۰ دقیقه در شب به صورت خودکار فشار خون را اندازه می‌گیرد
- داده‌ها را به مدت ۲۴ الی ۴۸ ساعت ثبت می‌کند
- مزایای منحصربفرد:
- تشخیص فشار خون روپوش سفید (فشار بالای کاذب در مطب)
- شناسایی فشار خون مخفی (فشار بالای نرمال در خانه)
- بررسی الگوی فشار خون در خواب
- ارزیابی اثر بخشی داروها
- تفاوت با اندازه‌گیری معمولی فشار خون:
- دقت بالاتر (حدود ۸۰-۱۰۰ اندازه گیری)
- ثبت فشار خون در شرایط طبیعی زندگی
- بررسی نوسانات فشار خون
- کاربردهای اصلی در کلینیک پالس:
- تشخیص قطعی فشار خون بالا
- تنظیم دوز داروهای فشار خون
- ارزیابی خطر سکته قلبی و مغزی
- بررسی فشار خون مقاوم به درمان
- نتایج قابل استخراج:
- میانگین فشار خون روز/شب
- درصد بار فشار خون
- الگوی نزول شبانه (Dipping)و غیرنزولی (Nondipping)، در افرادی که الگوی غیرنروزلی شبانه دارند، احتمال سکته‌ی مغزی و حوادث قلبی و عروقی بیش از دو برابر افرادی است که الگوی نزولی دارند.
نوسانات فشار خون
عوامل خطر فشار خون بالا
عواملی که باعث فشار خون بالا می‌شوند در چند دسته‌ی کلی قرار می گیرند:
دسته اول: عوامل اصلی فشار خون بالا
- ژنتیک و سابقهٔ خانوادگی.
- سن (خطر پس از ۴۰ سالگی افزایش می‌یابد).
- چاقی و اضافه وزن.
- کم‌تحرکی.
- مصرف زیاد نمک و غذاهای فرآوری‌شده.
- استرس و اضطراب مزمن.
- مصرف الکل و سیگار.
- اختلالات خواب.
دسته دوم: بیماری‌های مرتبط با فشار خون بالا
- دیابت.
- بیماری‌های کلیوی.
- کلسترول بالا.
- آپنهٔ خواب.
عوارض فشار خون کنترل‌نشده
اگر فشار خون بالا درمان نشود، می‌تواند به اعضای حیاتی بدن آسیب بزند، به عنوان نمونه:
- قلب: سکتهٔ قلبی، نارسایی قلبی.
- مغز: سکتهٔ مغزی، زوال عقل.
- کلیه‌ها: نارسایی کلیوی.
- چشم‌ها: آسیب به عروق چشم.
- عروق: تصلب شرایین (آترواسکلروز)
علائم هشداردهنده فشار خون بالا
- سردردهای ضربان‌دار صبحگاهی
- تاری دید و سرگیجه‌های مکرر
- تنگی نفس غیرقابل توجیه
- خونریزی‌های بینی بی‌دلیل
راه‌های پیشگیری از فشار خون بالا
- تغذیهٔ سالم: به‌عنوان نمونه، کاهش مصرف نمک، مصرف میوه و سبزیجات تازه، استفاده از غلات کامل و حبوبات، محدود کردن چربی‌های اشباع و فست‌فود؛ ما در مرکز تخصصی پالس با بهره‌گیری از متخصصان مجرب تعذیه شما را در مسیر سلامتی قلب‌تان یاری می‌دهیم.
- ورزش منظم: به‌عنوان نمونه حداقل ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته)، یا تمرینات هوازی مانند شنا و دوچرخه‌سواری.
- کنترل وزن و دوری از استرس: کاهش وزن در صورت چاقی، تمرینات تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن.
- پرهیز از سیگار و الکل
تشخیص تخصصی فشار خون بالا در کلینیک پالس
ما با پیشرفته‌ترین روش‌ها فشار خون شما را بررسی می‌کنیم:
- تشخیص بالینی در مطب
- نظارت 24 الی ۴۸ ساعته فشار خون (هولتر فشار خون)
- تست ورزش قلبی-عروقی
- بررسی عوارض چشمی (افتالموسکوپی)
- آزمایش‌های کامل کلیوی و متابولیک
درمان چندجانبه فشار خون بالا در کلینیک پالس
درمان دارویی توسط متخصصان قلب
- داروهای ضد فشار خون جدید با کمترین عوارض
- تنظیم دوز شخصی‌سازی شده
برنامه تغذیه توسط کارشناسان تغذیه
- طراحی رژیم DASH اختصاصی: رژیم DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) یک برنامه غذایی علمی است که مخصوصاً برای پیشگیری و کنترل فشار خون بالا طراحی شده است. در کلینیک پالس، این رژیم توسط متخصصان تغذیه ما به صورت شخصی‌سازی شده ارائه می‌شود.
- آموزش جایگزین‌های نمک
- برنامه غذایی روزانه
مدیریت استرس توسط روانشناسان
- جلسات شناخت‌درمانی
- آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی
- درمان اختلالات خواب مرتبط
ورزش درمانی
- کمک به ایجاد سبک زندگی فعال
چگونه برای هولتر مانیتورینگ فشار در مرکز پالس نوبت بگیرید؟
۱. تماس با شماره ۰۴۱۳۵۵۴۴۳۷۵ و ۰۹۱۴۷۸۰۲۵۶۶
۲. دریافت نوبت آنلاین از طریق لینک
۳. مراجعه به مرکز تخصصی پالس در آدرس: تبریز، تقاطع ۱۷ شهریور و جبار نائب، پلاک ۴۶
ساعت کار: هر روز از 8 صبح تا 8 شب