نوار قلب یا ECG یک روش کاملاً بی‌خطر، بدون درد و سریع است که به پزشک کمک می‌کند سلامت قلب شما را بررسی کند. در این مقاله، همه چیز را درباره نوار قلب به زبان ساده برای شما توضیح می‌دهیم.
فهرست مطالب
نوار قلب چیست؟
نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند. هر بار که قلب شما می‌تپد، یک سیگنال الکتریکی از طریق آن عبور می‌کند. دستگاه ECG این سیگنال‌ها را دریافت کرده و آن‌ها را به صورت نموداری از امواج روی کاغذ یا مانیتور نمایش می‌دهد. پزشک با تحلیل این امواج می‌تواند به اطلاعات حیاتی درباره سلامت قلب شما دست پیدا کند.
مهم‌ترین دلایل تجویز نوار قلب
- بررسی دردهای قفسه سینه
- تشخیص آریتمی قلبی (ضربان نامنظم قلب)
- بررسی احتمال سکته قلبی (حال یا گذشته)
- بررسی اثرات داروهای قلبی بر ریتم قلب
- چکاپ سلامت قلب قبل از جراحی‌های بزرگ
انواع مختلف نوار قلب: کدامیک برای شما مناسب است؟
- نوار قلب استراحت (معمولی): رایج‌ترین نوع الکتروکاردیوگرام، نوار قلب در حالت استراحت است. برای انجام این آزمون، بیمار به پشت دراز می‌کشد و در شرایط کاملاً آرام و بدون هیچگونه فعالیت فیزیکی، نوار قلب ثبت می‌شود.
- تست ورزش یا نوار قلب ورزشی: هم‌زمان با راه رفتن روی تردمیل گرفته می‌شود تا پاسخ قلب به فعالیت بررسی شود.
اطلاعات بیشتر در مورد تست ورزش
- هولتر مانیتورینگ: یک دستگاه کوچک قابل حمل که به مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت به شما وصل می‌شود تا ریتم قلب شما در طول فعالیت‌های روزمره و خواب ثبت شود.
اطلاعات بیشتر در هولتر مانیتورینگ
برای مطالعه بیشتر کلیک کنید.
هر آنچه باید قبل از انجام نوار قلب بدانید
- یک لباس راحت بپوشید که به راحتی از تن خارج شود (مانند پیراهن دکمه‌دار). از پوشیدن لباس‌های یکسره خودداری کنید.
- نیاز به ناشتا بودن نیست. می‌توانید مانند یک روز عادی غذا و آب میل کنید.
- لیست تمام داروهای مصرفی خود (نسخه‌ای و غیرنسخه‌ای) را به پزشک یا تکنسین اطلاع دهید.
- از استفاده از لوسیون، روغن یا پودر روی قفسه سینه در روز آزمایش خودداری کنید.
- داشتن موی زیاد روی قفسه سینه ممکن است نیاز به تراشیدن کمی موها داشته باشد تا الکترودها بهتر بچسبند.
نحوه انجام نوار قلب، قدم به قدم: در اتاق تست چه اتفاقی می‌افتد؟
- دراز کشیدن: از شما خواسته می‌شود روی یک تخت به پشت دراز بکشید.
- نصب الکترودها: تکنسین، پوست قفسه سینه، مچ دست و قوزک پاهای شما را با الکل تمیز می‌کند تا چربی پوست از بین برود. سپس ۱۰ الکترود (چسب‌های کوچک فلزی) را در محل‌های مشخصی می‌چسباند.
- ثبت سیگنال: از شما خواسته می‌شود بی‌حرکت باشید و به آرامی نفس بکشید. حرکت یا لرزش باعث ایجاد نویز در نتیجه می‌شود.
- پایان تست: ثبت نوار قلب فقط چند دقیقه طول می‌کشد. سپس الکترودها جدا شده و می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید.
تفسیر نتایج نوار قلب: نوار قلب چه اطلاعاتی به پزشک می‌دهد؟
پزشک به چند مورد کلیدی در نوار قلب شما نگاه می‌کند:
- ریتم قلب: آیا قلب شما با یک ریتم منظم و طبیعی می‌زند؟ (معمولاً «ریتم سینوسی» طبیعی است)
- ضربان قلب: تعداد ضربان قلب شما در دقیقه چقدر است؟ (ضربان طبیعی معمولاً بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است)
- محور قلب: جهت الکتریکال قلب چگونه است؟
- امواج: شکل و اندازه امواج (P, QRS, T) را بررسی می‌کند تا ببیند آیا آسیبی به عضله قلب وارد شده یا آیا بطن‌ها بزرگ شده‌اند یا خیر.
بعد از نوار قلب، چه کارهایی باید انجام دهید؟
پس از انجام تست، می‌توانید بلافاصله به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. نتیجه نوار قلب معمولاً به سرعت آماده می‌شود. مهم‌ترین کار، مراجعه به پزشک معالج خود برای بررسی و تفسیر نتیجه است. پزشک با توجه به نتیجه نوار قلب و علائم شما، تصمیم می‌گیرد که آیا سلامت قلب شما در وضعیت مطلوبی قرار دارد یا نیاز به اقدامات تکمیلی (مانند اکو قلب، تست ورزش یا هولتر) است.
مزایای نوار قلب
نوار قلب به دلایل بسیار زیادی یک ابزار تشخیصی فوق‌العاده در پزشکی محسوب می‌شود:
- کاملاً بی‌خطر و غیرتهاجمی است: برخلاف بسیاری از آزمایش‌ها، در نوار قلب هیچ سوزنی، تزریقی یا اشعه‌ای وجود ندارد. الکترودها فقط فعالیت الکتریکی قلب را «می‌خوانند» و هیچ چیزی به بدن شما وارد نمی‌کنند.
- سریع و بدون درد است: کل فرآیند نوار قلب، از نصب الکترودها تا گرفتن نتیجه، معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و بدون درد است.
- ارزان و مقرون‌به‌صرفه است: در مقایسه با سایر روش‌های تشخیصی قلب (مانند اکو، تست ورزش، هولتر یا MRI)، نوار قلب هزینه بسیار کمتری دارد و در دسترس‌تر است.
- برای تشخیص فوری حیاتی است: نوار قلب می‌تواند یک حمله قلبی (سکته میوکارد) را در عرض چند ثانیه تشخیص دهد. این سرعت در شرایط اورژانسی، جان بیمار را نجات می‌دهد.
- شناسایی آریتمی‌ها: این تست بهترین ابزار برای تشخیص انواع بی‌نظمی‌های ضربان قلب (آریتمی) مانند فیبریلاسیون دهلیزی، تاکی‌کاردی بطنی و دهلیزی و برادی‌کاردی است.
- غربالگری اولیه عالی: نوار قلب یک آزمایش غربالگری بسیار خوب برای بررسی سلامت کلی قلب قبل از جراحی‌ها، شروع برنامه‌های ورزشی سنگین یا به عنوان بخشی از چکاپ‌های معمول است.
- قابل انجام در هر مکانی: دستگاه‌های نوار قلب قابل حمل هستند و می‌توانند در مطب پزشک، کلینیک، آمبولانس یا حتی در منزل بیمار انجام شوند.
معایب و محدودیت‌های نوار قلب
با وجود همه مزایا، نوار قلب محدودیت‌های خاص خود را دارد و یک ابزار کامل و بی‌نقص نیست. درک این محدودیت‌ها بسیار مهم است:
- مشکلات را فقط «در لحظه» ثبت می‌کند: بزرگترین محدودیت نوار قلب این است که فقط فعالیت الکتریکی قلب را در همان دقایقی که تست انجام می‌شود ثبت می‌کند. اگر مشکل قلبی شما متناوب باشد (مثلاً فقط گاهی دچار ضربان قلب بیش از حد می‌شوید)، ممکن است در زمان انجام نوار قلب معمولی، هیچ مشکلی نشان داده نشود.
در این مواقع بهترین ابزار تشخیصی هولتر مانیتورینگ قلب است که کلینیک تخصصی پالس تست هولتر قلب را در منزل نیز انجام می‌دهد. برای رزرو این خدمت از لینک زیر اقدام کنید.
۲. همه بیماری‌های قلبی را تشخیص نمی‌دهد: نوار قلب به صورت ابتدایی فعالیت الکتریکی را بررسی می‌کند. بنابراین نمی‌تواند مشکلات زیر را به طور مستقیم تشخیص دهد:
- کارکرد پمپاژ قلب: نمی‌تواند قدرت پمپاژ خون توسط قلب (کسر تخلیه) را اندازه‌گیری کند. این کار با اکوکاردیوگرام انجام می‌شود.
- تنگی‌های خفیف عروق کرونر: ممکن است تا زمانی که یک رگ به شدت تنگ نشده باشد، نوار قلب استراحت، طبیعی باشد. در این مورد از تست ورزش استفاده می‌شود.
- آنوریسم یا مشکلات ساختاری: مشکلاتی مانند گشاد شدن رگ آئورت یا بزرگی حفره‌های قلب را نمی‌تواند با دقت بالا نشان دهد. در این از اکوکاردیوگرام استفاده می‌شود.
۳. احتمال نتیجه «منفی کاذب» وجود دارد: یعنی ممکن است قلب شما مشکل داشته باشد، اما نوار قلب شما طبیعی گزارش شود. این اتفاق به ویژه در مورد مشکلات متناوب رخ می‌دهد.
۴. احتمال نتیجه «مثبت کاذب» نیز وجود دارد: گاهی اوقات نوار قلب ممکن است یافته‌های غیرطبیعی نشان دهد که الزاماً به معنای بیماری قلبی خطرناک نیستند و می‌توانند به دلایل دیگری (مانند برخی داروها، عدم تعادل الکترولیت‌ها یا حتی آناتومی طبیعی بدن فرد) ایجاد شده باشند. این موضوع می‌تواند باعث نگرانی غیرضروری بیمار شو؛. در واقع بیمار با یک مشکل واقعی اما غیر قلبی مواجه است.
۵. نیاز به تفسیر تخصصی دارد: نتیجه نوار قلب یک نمودار از امواج است که حتماً باید توسط یک پزشک آموزش‌دیده (متخصص قلب یا داخلی) تفسیر شود. یک فرد غیرمتخصص ممکن است در تفسیر آن دچار اشتباه شود.
نوار قلب اغلب به عنوان اولین قدم در بررسی سلامت قلب استفاده می‌شود. پزشک نتیجه آن را همراه با علائم شما، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی تفسیر می‌کند. اگر نتیجه نوار قلب طبیعی باشد اما مشکوک به مشکل قلبی باقی بماند، پزشک آزمایشات تکمیلی مانند اکوکاردیوگرافی، تست ورزش یا هولتر مانیتورینگ را درخواست می‌کند.
تفاوت نوار قلب و تست ورزش
تست ورزش سلامت قلب شما را حین فعالیت که قلب تحت فشار است، و نوار قلب سلامت قلب شمار در وضعیت ثابت و ایستا ارزیابی می‌کند. اگر در حالت استراحت علائم دارید (از قبیل تپش قلب در حالت نشسته، درد قفسه سینه)، نوار قلب معمولی می‌تواند اولین قدم مفید باشد. اما اگر چنانچه علائم شما فقط حین فعالیت ظاهر می‌شود (مانند درد قفسه سینه هنگام بالا رفتن از پله، تنگی نفس هنگام پیاده‌روی)، نوار قلب استراحت ممکن است کاملاً نرمال باشد و در اینجا تست ورزش است که به کمک پزشک می‌رسد تا مشکل را تشخیص دهد. اغلب، این دو تست مکمل یکدیگر هستند. پزشک ممکن است ابتدا یک نوار قلب ساده بگیرد و اگر مشکوک به بیماری عروق کرونر باشد، برای بررسی بیشتر، تست ورزش را تجویز کند.
تست ورزش یک ابزار تشخیصی قلبی-عروقی است که به پزشکان کمک می‌کند سلامت قلب شما را به طور دینامیک (یعنی در حال فعالیت) ارزیابی کنند. اگر پزشک برای شما این تست را تجویز کرده یا نگران سلامت قلب خود هستید (به ویژه اگر در گروه‌های پرخطر مانند افراد دیابتی، سیگاری یا دارای سابقه خانوادگی قرار دارید)، انجام به موقع آن می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه و هوشمندانه باشد.
چگونه برای نوار قلب در مرکز تخصصی پالس نوبت بگیرید؟
۱. تماس با شماره ۰۴۱۳۵۵۴۴۳۷۵ و ۰۹۱۴۷۸۰۲۵۶۶
۲. دریافت نوبت آنلاین از طریق لینک
۳. مراجعه به مرکز تخصصی پالس در آدرس: تبریز، تقاطع ۱۷ شهریور و جبار نائب، پلاک ۴۶
ساعت کار: هر روز از 8 صبح تا 8 شب
نوار قلب دقیقا چه چیزی را نشان می‌دهد؟
نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و این موارد را نشان می‌دهد:
- سرعت و نظم ضربان قلب
- بی‌نظمی‌های قلبی (آریتمی)
- سکته قلبی (حال یا گذشته)
- بزرگی حفره‌های قلب
- اثرات داروها روی قلب
آیا نوار قلب درد دارد؟
خیر. نوار قلب کاملا بدون درد است. الکترودها فقط فعالیت قلب را ثبت می‌کنند و هیچ برقی به بدن وارد نمی‌کنند.
آیا برای نوار قلب باید ناشتا بود؟
خیر. نیاز به ناشتا بودن نیست. فقط ممکن است از شما بخواهند قبل از تست قهوه یا چای پررنگ نخورید.
آیا نوار قلب عوارض دارد؟
خیر. نوار قلب کاملا ایمن است و تنها ممکن است بعضی افراد حساسیت خفیف به چسب الکترودها داشته باشند.
مدت زمان نوار قلب چقدر است؟
کل فرآیند کمتر از 10 دقیقه طول می‌کشد. خود ثبت نوار فقط چند ثانیه زمان می‌برد.
اگر نوار قلبم طبیعی بود، یعنی قلبم سالم است؟
نوار قلب طبیعی خوب است اما همه مشکلات قلبی را نشان نمی‌دهد. برخی مشکلات مانند تنگی رگ‌های قلب، مشکلات متناوب قلب، را نشان نمی‌دهد و در این موارد تست‌های دیگری از قبیل اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، هولتر و … برای تشخیص نیاز دارند.
اگر نوار قلبم طبیعی بود، یعنی قلبم سالم است؟
نوار قلب طبیعی خوب است اما همه مشکلات قلبی را نشان نمی‌دهد. برخی مشکلات مانند تنگی رگ‌های قلب، مشکلات متناوب قلب، را نشان نمی‌دهد و در این موارد تست‌های دیگری از قبیل اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، هولتر و … برای تشخیص نیاز دارند.
تفاوت نوار قلب با اکو قلب چیست؟
- نوار قلب: فعالیت الکتریکی قلب را بررسی می‌کند.
- اکو قلب: ساختار و عملکرد پمپاژ قلب، اندازه‌ی حفره‌های قلب، کارکرد دریچه‌های قلب (تنگی، گشادی، نارسایی)، و توده‌های داخل قلب را نشان می‌دهد.
آیا نوار قلب برای کودکان هم انجام می‌شود؟
بله. نوار قلب برای کودکان هم کاملا قابل استفاده و امن است و در موارد لازم توسط پزشک تجویز می‌شود.
اگر نتیجه نوار قلب غیرطبیعی بود چه کار باید کرد؟
اگر نتیجه نوار قلب غیرطبیعی باشد، پزشک براساس نوع مشکل، ممکن است آزمایشات تکمیلی مانند تست ورزش، اکو قلب و یا بستری را توصیه کند. هیچگاه بدون مشورت پزشک نتیجه‌گیری نکنید.